Onlangs kreeg ik een vraag of ik een vriendenopstelling wilde begeleiden, op het strand. ‘Natuurlijk’, zei ik, maar had tegelijk wat twijfels, want je zou die ene vriend(in) zijn die ergens in de hoek wordt geplaatst. Met voldoende zelfreflectie zou dat voor deze persoon niets uitmaken, maar impliciet kan de ander ook het gevoel krijgen van buitensluiting of afwijzing. Maar daar bedacht ik iets creatiefs op!
De methode
Een opstelling is methode om een innerlijk beeld en gevoel, over een bepaalde kwestie (vaak relationeel) tastbaar en zichtbaar te maken in de ruimte. Doorgaans doe je dit met onbekende mensen: de representanten. Het magische is dat de representanten die in ‘het veld’ geplaatst worden, als vanzelf de informatie van die plek voelen. De begeleider werkt met deze opstelling, zodat de inbrenger helderheid krijgt over de ingebrachte vraag of situatie. De representanten hebben geen voorkennis, dus dat maakt het heel objectief. Binnen systemisch werken noemen we deze wijze van kijken en ervaren fenomenologisch.
Het experiment
Het experiment van deze vriendenopstelling zat ‘m dus in het werken met vriend(in)en, waarvan de meeste elkaar kennen. Dus hierdoor is de waarneming tijdens de opstelling per definitie niet objectief en kun je in diepgaande patronen en lagen komen van de vriendschap. Positief kan dat bijvoorbeeld gaan over acceptatie, respect en synergie in de relatie. Negatief kun je geconfronteerd worden met gevoelens als twijfel, spanning of frustratie. ‘Verrijkend maar risicovol zo’n vriendenopstelling’, dacht ik. Maar een uitdaging ga ik niet uit de weg. Het doel van deze vriendenopstelling was zorgen voor verbinding. Dus ging ik aan de slag met de vraag: ‘Hoe krijgt iedereen toch systemische een plek, die hem/haar past en die van betekenis is?’ ‘Is er een vorm waarbij iedereen volledig in z’n kracht staat en tot zijn recht komt?’.
Ik ging wat experimenteren en bedacht het idee om de vriendenopstelling te koppelen aan een sportteam. De vraaginbrenger mocht haar vriendenteam neerzetten in de ruimte. Wie staat in de frontlinie en wie in het middenveld? Wie is doelgericht en actief? Wie observeert en is de stille kracht op de achterhoede? En welke vriend(in) is supporter vanaf de zijlijn? In de voorbereiding ontdekte ik dat je de plekken van het vriendenteam ook kunt koppelen aan het DISC-model, de gedragsstijlen van mensen: Dominantie, Invloed, Stabiliteit en Conformisme. Systemisch hoort iedereen erbij, en vervuld ieder individu een eigen rol in de vriendschap en dat werd door de vriendenopstelling wonderlijk goed zichtbaar.
“Vrienden zijn de familie die je zelf kiest”
Het resultaat
De deelnemers vonden het leerzaam, magisch, verrijkend, verbindend en nog veel meer. Het werd duidelijk dat jouw eigen plek dienend is aan de relatie en de vriendschap. Jouw plek als vriend(in) heeft een functie en als je die zelf erkent, dan eer je het systeem van de relatie en daarmee krijgt de vriendschap betekenis. Het strand als speelveld gaf uiteraard een extra dimensie, het zorgde voor openheid en transparantie. En zoals de getijden van de zee is een vriendschap ook altijd in beweging. Het werkt volgens de wetten van de natuur van aantrekkingskracht: de systemische wetmatigheden van binding, orde en de balans tussen geven en ontvangen.
Het vervolg
Voor mij als systemisch trainer en coach smaakt dit experiment naar meer. Ik ben iemand die leert door “learning by doing”, dus na de evaluatie van deze ervaring maak ik er zeker een werkvorm van die ik zal aanbieden als workshop. Mocht je nieuwsgierig zijn naar familieopstellingen in het algemeen of de (werk)vormen die ik aanbied, kijk dan eens rond op mijn website.